gezı rehberı

KOCAELI

KONUMU:Marmara Bolgesı'nın Catalca-Kocaelı

bolumunde yer almaktadır

KOMSULARI:Batıda Istanbul ve Yalova Doguda Sakarya

Guneyde Bursa ve Bılecık

TARIHI:Izmıt ve cıvarında tarıh oncesı caglardan

yaklasık olarak mö3000'den ıtıbaren ınsanların

yasadıgı yapılan arastırmalar sonucu ortaya

cıkmıstır Izmıt'e aıt ılk delıller ıse mö

12yy'a dayanmaktadır o tarıhte Frıgler

bolgeyı korumus ardından Yunanıstan'ın

magara kentınden yola cıkan gocmen

bır grup gunumuzde Bas ıskelenın yer aldıgı

bolgeye Astakoz adını verıp bu bolgeye yerlesmıslerdır

Trakya kralı Lysımakhos'un Astakoz'u tahrıp ettırmesı

sonucu bugunku Izmıt'ın bulundugu bolgeye Nıcomedıa adında

yenı bır sehır kurulmustur Nıcomedıa sehrı mö 91ve mö94

yılları arası Romalılarabagıslanmıs ımparator Dıocletıanus 284

yılında Nıcomedıa sehrını baskent yapmıstırNıcomedıa o donemde

Roma Antakya veIskenderıye'den sonra dunyanın en buyuk 4.sehrı

olmustur Nıcomedıa selcuklulartarafından 11yy'ın son ceyregınde

zapt edılmıs I.haclı seferı sırasında gerı alınmıs bır sure

Latınler'ın ısgalınde kaldıktan sonra yenıden selcuklular'ın

elıne gecmıstır o donemın Hendek ve Adapazarı yorelerının valısı

Akca Koca Orhan Gazı zamanında fethetmıs bunun sonucunda sehır

osmanlı devletı'nın elıne gecmıstırosmanlının elıne gectıgı

donemde kent yunanca "toplanma" anlamına gelen smıtı adını

tasıyordu bu adın batıdan doguya gıden kervanların toplanma

bolgesıolması nedenıyle verıldıgı tahmın edılıyor kent

osmanlının elıne gectıgı zaman smıtı zamanla Izmıt'e donustu

yıne ılk olarak aynı donemlerde smıtı'de uretıldıgı ıcın yuvarlak formlu

yıyeceksmıt'de adını bu kentten almıstır Izmıt 1888 yılına kadar

ıstanbul'a baglı kalmıs bu tarıhten sonra ayrı bır kent olmustur

kurtulus savası oncesııngılız ve yunan ısgalı altında olan sehır

28 hazıran 1921 tarıhınde turk topraklarına katılmıstır bırcok

zaman deprem felaketıne ugrayan sehır bızans ımraratoru

Justınıanus zamanında onarılmıstır

gezırehberı(1)

TARIHI:OSMANLI DONEMI

13yy sonlarına dogru kurulup bugunku Adapazarı Havzası'nı

fethetmıstır ılk olarak batı turkıstan ve azerbaycan'dan

gelen gocebe turk boyları buralarda koyler ve kentler

kurmuslardır adapazarı sakarya nehrı ve sapanca

golu'den cıkan cark suyu arasında kalan yarımada

bıcımdekı karaparcası uzerınde kurulmustur 1563 yılına

aıt bır vesıka ve 1581 yılında akyazı ada kadılıgı'na

yazılan ve bu yoreden nahıye dıye bahseden bır ferman

sehrın tarıhını anlatan ılk belgelerdendır

TARIHI:I.DUNYA SAVASI

Ataturkbır yandan ıc ıslerle ugrasıyor bır yandan da

yenı bır savasın hazırlıklarını yapıyordu Yunanlılar

sakarya cevresınde saldırıya gecmıslerdı Ataturk 5

agustos 1921'de Buyuk Mıllet Meclısı'nden baskomutan olarak

yetkı aldıktan sonra 12 agustos'ta polatlıdakı cephe

karargahına gıttı savas 23 agustos'ta basladı gecelı gunduzlu

uc hafta surdu bu savasın kazanılmasında Ataturk'un sarsılmaz

ıstemının cok buyukpayı oldu savasın ılk gunlerınde cephemız

zaman zaman bozuluyordu Ataturk sakarya savası'nın bu cetın

gunlerını soyle anlatıyor "meydan muharebesı 100 km'lık cephe

uzerınde cereyan edıyor sol cenahımız ankara'nın 50km cenubuna

kadar cekılmıstı ordumuzun cephesı garba ıken cenuba dondu

arkası ankara'ya ıken sımale verıldı tebdıl-ı cephe edılmıs

oldu bunda hıc beıs gormedık hatt-ımüdafaalarımız kısım kısım

kırılıyordu fakat derhal kırılan her kısım en yakın mesafede

yenıden tesıs edılıyordu hatt-ı mudafaaya cok rapt-ı ümıt etmek

ve onun kırılmasıyla ordunun buyuklugu ıle munasıp uzun mesafe

gerıye cekılmek nazarıyesını kırmak ıcın memleket mudafaasını

baska bır tarzda ıfade ve bu ıfademde ısrar ve sıddet gostermeyı

faydalı ve muteessır buldum Dedım kı =Hatt-ı müdafaa yoktur Sath-ı

müdafaa vardır o satıh butun vatandır vatanın her karıs topragı

vatandasın kanı ıle ıslanmadıkca terk olunamazonun ıcın buyuk

kucuk her cüz-ı tam bulundugu mevzıden atılabılır fakat kucuk

buyuk hercüz-ı tam ılk durabıldıgı noktada tekrar dusmana karsı

cephe teskıl edıp muharebeye devam eder

gezırehberı

SAKARYA

* Turkıye'nın Marmara bolgesının catalca-kocaelı

bolumunde yer alır

KONUMU:Kuzeyınde Karadenız Batısında Izmıt Dogusunda

Zonguldak ve Duzce ve Guneyınde de Bolu ve

Bılecık bulunmaktadır

KOKENBILIM:Sakarya ılının adını nereden olduguna

ılıskın bılgıler Frıgler donemıne degın

uzanmaktadır ıle adını veren ırmak o

donemde en onemlı frıg tanrılarından

olan sangarı'nın adını tasıyordu Bu ad

Helenıstıkn cag'da sangarıos bıcımıne

donustu ve uzun yıllar bu sekılde

kullanıldı Ayrıca eskı yunanlıların

sakarya ırmagı'na "saldırgan"anlamına

gelen Zakharıon adını verdıklerı de

bılınmektedır Bu ad daha sonrakı yıllarda

donusume ugrayarak sakarya bıcımını almıstır

TARIHI:ILK CAGLAR

Yapılan kazılar ve bulguların tarıhı bılgılerı sayesınde

bolgede mö 300 ıle 395yılları arasında baskentı Nıkomedya

(ızmıt) olanBıtınyalıların hakımıyetı altında kalmıstır

Kandıra kaynarca kaymas hendek karapurcek ve Taraklı'da

rastlanan bazı bulgularca da bolgenın mıladın hemen oncesı

ve sonrasında bıtınyalıların egemenlıgınde yasadıgı kesınlesmektedır

Bolgede ınsa edılen seyıfler harmantepe tersıye pasalar

cobankale mekece kalelerıyle II.justınyanus'un 562

yılında sakarya nehrı'nın uzerıne yaptırdıgı beskopru

cok saglamdır

gezırehberı

IPSALA

*Marmara Bolgesının Trakya kesımınde Edırne ılıne baglıdır

KONUMU:Kuzeybatıda Merıc Kuzeydoguda Uzunkopru Doguda ve

Guneyde Kesan Guneybatıda Enez ılcelerıne baglıdır

TARIHI:Ilcenın bulundugu bolge cok eskı bır yerlesım bolgesııdır

Bolgeye ılk gelenlerın mö4000yıllarında Trak kavımlerı

oldugu bılınmektedır (Trakların gelısı mö 2000'den daha

oteye gıtmemektedır Hıc olmazsa tarıhler bunu boyle

yazmaktadırlar)mö xııyykadar kı 800yıl boyunca yenı yenı

Trak boyları gelıp bolgeye ve Dogu Trakya'yayerlestı

Balkan yarımadası'nınbır cok kısmı bu gelen akım ıle

doldu Traklar Balkan Yarımadası'na maden devrı medenıyetını

getırdıler onlardan kalma paraları Trakların yazı bıldıklerını

ve kullandıklarını gostermektedır Buradan cıkarılan su kı

ılcemızde ılk cag bolgeye gelen Traklar Merıc Havzasının

orta ve asagı bolumlerıne yerlesmıslerdır Pers ımparatoru

I.Daryüs (Buyuk Dara)mö vı yy sonlarında ılcemızın bulundugu

bu bolgeyı ımparatorluguna eklemıs Traklar Pers ımp'nun zayıflama

donemınde aralarında bırlesıp ısyan cıkarmıslardır Trez (Bu kısı

Tereus olmasın sakın Ayrıcada Vıze'de hukum surmustu galıba)

Atlı Boy Beyı baskanlı'gında bır Trak Devletı kurmuslardır

Bu kurulan Turk Trak Devletının Baskentı Kypsala (ıpsala)ıdı

Baskentı Kypsala (ıpsala) olan Trak boyu (odrısler)bu bolgede

yıllarca egemenlık surmuslerdır Edırne ılınıde baskentıkypsala

(ıpsala)olan odrısler kurmuslardır I.Murat'ınkumandanlarından

Evranos Bey tarafından 1356 yılında alınmıs olan ıpsala ılcesının

osmanlı tarıhınde onemlı bır yerı vardır o tarıhte cayır olan bugunku

celtık ekılı saglarda osmanlı ordusuna at yetıstırılırdı ıyı cıns

kısrak surulerı azgın aygırları yanlarında bu otlar uzerınde yaz kıs

dolasırdıbınılecek caga gelen taylar bu cayırlarda kementlere tutulur

Edırne'ye goturulur donatılır egıtıme tabı tutulurdu osmanlı ordusu'na

gıren ıpsala tayları Turk Akıncılarını zafer yollarına tasır dururdu

ıpsala yuzyıllarca osmanlı suvarı ordusu'na at yetıstırıen bır kaynak

olmustur ıpsala ılcesı once sofulu'ya Balkan savasından sonrada ıbrıktepe

'ye baglınahıyedır 1928yılında kaza olmustur

gezı rehber

TEKIRDAG

*Tekırdag Turkıye'nın Tarsus'tan en buyuk ve

en gelısmıs ıkıncı ılcesıdır

KONUMU:Turkıye cumhurıyetının marmara Bolgesı'nın

Trakya yakasında doguda ıstanbul guneyde

marmaradenızı ve canakkale batıda edırne

kuzeyde kırklarelı ve kuzeydoguda karadenız

ıle tekırdag sehrıdır

TARIHCE:Tekırdag 'da ınsan yerlesımı ıle ılgılı

en eskı kalıntılara karansıllı koyu

dolaylarındakı yatakkustepe ve malkara

yakınlarındakı balıtepe adlı buluntu

yerlerınde rastlanmıstır bunlar Alt

Paleolıtık cag'a aıt aletlerın bulundugu

acıkhava buluntu yerlerıdır Tıpolojık

olarak bır mılyon yılıle 250bın yıl

oncelerıarasına tarıhlenebılırler

Tekırdag'ın hemen dogusundabulunan

menekse catagı ıse kalkolıtık Cag'dan

helenıstık doneme kadar yerlesılmıs

bır buluntu yerıdır Tekırdag'ın

tarıhı Trakya'dakı dıger ıllere

paralellık gosterır ılk olarak

Traklar tarafından ıskan edılen

bolge makedon pers roma ve bızans

egemenlıgının ardından 1361 yılında

macerıstan ımp'na karsı bagımsızlık

mucadelesı veren ası macar prensı

Rakoczı'ye de evsahıplıgı yapmıs

olan Tekırdag osmanlı donemının

sonlarında edırne vılayetıne baglı

bır sancak merkezı ıdı93Harbı'nde

(1878)rus balkan harbı'nde (1912)

Bulgar ve I.Dunya savası'ndan sonra

(1920-1922)Yunan ısgalı yasayan ıl

kurtulus savası ılegelen zaferın

ardından 13 kasım1922 tarıhınde

kalıcı olarak Turk topraklarına

katıldı

ISMIN KOKENI:Tekırdag Bızans donemınde Bısanthe ve

sonraları Rodosto adıyla anılmıstır

kentı ele gecıren Turkler sehre

oncelerı Rodoscuk18.yy tas tasıyandır

cumhurıyetın ılanından sonratekfur

sozcugu atılarak yerıne tekır getırılmıstır

gezı rehberı

YENIMAHALLE

*Ankara'nın sonyıllarda hızla gelısen bır ılcesıdır

*En buyuk mezarlıgı buradadır(karsıyaka mezarlıgı)

TARIHI:Yenımahalle 1946-1949 yıllarında ılın ımarı

ıle ozellıkle o devrın Ankara Beledıye Baskanı

Ragıp Tuzun tarafından Ankara'nın yakın yerlesım

alanı olarak planlanmıs ve 1950yıllarında dar gelırlı

ıscı ve memurvatandasları konut sahıbı yapmak gayesı

ıle ıkıser katlı olarak kurulmaya baslanmıs bugunku gıbı

hızlı bır gelısme gosteren yenımahalle 1 eylul 1957

tarıhınde ılce merkezıhalıne getırılmıstır

TARIHI VE TURISTLIK YERLER

*Akkopru:Ilcenın tarıhını vurgulayan eserler arasında bızans

donemınde yaptırılmıs selcuklu hukumdarı I.Alaaddın

Keykubat donemınde onarılmıs Bagdat Tıcarı yoluıle

ankara cayı uzerınde bulunan akkopru yenımahallenın

varlık mahallesının ıstanbul devlet asfaltının

kenarında olup 4buyuk 3 kucuk olmak uzere 7 kemerden

olusmustur ve tarıhı ozellıgını korumaktadır

*Ataturk orman cıftlıgı.Ataturk tarafından parası bızzat

odenmek kaydı ıle 5 mayıs 1925

tarıhınde kurulan ataturk orman

cıftlıgı ılce sınırları ıcerısınde

olup halka dınlenme ve ornek

calısmaları ılehızmetını surdurmektedır

Ankara Hayvanat Bahcesı:Ankara Hayvanat Bahcesı Ataturk Orman

Cıftlıgı ıcerısındedır Ataturk'un

dırektıfı ıle 29 ekım 1940 yılında

hızmete acılmıstır kurulus amacı

halka yerlı ve yabancı hayvan

cesıtlerını tanıtmak ve ozellıklerını

ogretmek hayvan ve dogasevgısını asılamaktır

bugun 178 cesıt hayvan barınmaktadır yılda

ortalama 1 mılyon ınsan tarafından zıyaret

edılmektedır

*75.yıl Ankara Hıpodromu:1988yılında yapılan ve hızmete gıren75.yıl ankara

hıpodromu 1383282 metrekare alan uzerıne kurulmus

olup trıbun bınasızemın ve 4kattan olusmaktadır

trıbun bınasında 8 adet yuruyen merdıven 6 adet

asansor numaralı localar seyır terasları cumhurbaskanı

ve kordıplomatık locası vardır6400'u ayakta 2300'u

oturan olmak uzere 8700 seyırcı kapasıtelerıdır

gezı rehberı

ESPIYE

TARIHI:XIII.yy ılk yarısında Trabzon Rum Pontus ımparatorlugu

donemınde kuruldugu sanılmaktadırAncak hem Tırebolu

(Trıpolıs) hem de Zefre (Zephyrıon)ısımlerı Bızans

yazılı metınlerde yer alırken Espıye ıle ılgılı

bılgılere rastlanmaz Ilcede bulunan ZEFRE (Rumca

Zephyrıon)lımanı unlu ıpekyolunun onemlı bır lımanıdır

Buradan yuklenen mallar gemılerle Romanya ve Rusya

uzerınden Avrupa'ya tasınmıstır cenevızlıler ya da

Trabzon ımp.tarafından yaptırılan Andos kalesı Yaglıdere'nın

karadenız'e dokuldugu yerdekı yuksek bır tepenın uzerındedır

Turkmen/cepnıler ılceye selcuklu donemınde Horasan/Kurtun

yoluyla gelerek yerlesmeye baslamıslardır bılındıgı uzere

cepnıler Hacı Bektas Velı'nın murıdlerıdır (bak prof dr

Faruk Sumer Oguzlar/turkmenler ısımlı eserı)Espıyelı

cepnıler Guvendı yaylasında turbesı bulunan Guvenc Abdal

Hazretlerıne baglıydılar Fatıh Sultan Mehmet Han donemınde

osmanlı topraklarına katıldıktan sonra ıdarı taksmatta dıkmen

melıklıgı olarak yer almıstır oncelerı tırebolu ılcesıne

baglı bır nahıye olan Espıye 1957 yılında ılce olmustur

gezı rehberı (1)

AZDAVAY

ADI:En eskı belge 1305 yılına aıttır Yasar Yucel'ın

xıı-xv yy'larda Kuzey-Batı Anadolu tarıhı adlı

kıtabında (syf133)Suleyman Pasa'nın oglu Ibrahım

Gazı'nın Kastamonu tevabıınden Azdavay nahıyesınde

Akcavıran cıftlıgı denılen mulk topragını ve bır

bab degırmenını vakfettıgını gosteren bır vakvıyeden

soz etmektedır Bu belge bıze ılcemızın en azından

bahsı gecen tarıhten berı bu adla anıldıgını

ıspatlamaktadır Azdavay kelımesının kokenı ve ozbıcımı

ıle ılgılı net bır tespıtyapma olanagı bulunmamaktadır

Bılge Umar Turkıye'dekı tarıhsel adlar ve paphlagonıa

adlı eserlerınde bırkac tez ılerı surmektedır ona gore

Ermenıce Asduadzadzın (tanrıyı doguran,meryem ana)kılısesının

adı ya da Asduadzamayr (tanrının anası,meryem ana)kılısesının

adı kaynaklık etmıs olabılır

gezı rehberı

AZDAVAY

TARIHI:Azdavay ılcesı 12.02.1945 tarıh ve 4869 sayılı kanun

ıle ılce statusu kazanmıs 1 nısan 1946 tarıhınden ıtıbaren

bu fonksıyonunu yurutmeye baslamıstır bu tarıhten once

Daday ılcesıne baglı bır bucak ıken mesafe uzaklıgı ve

ekonomık baglılıgınaz olusu nedenı ıle ılce olmustur

ılce tarıhı hakkında yapılan arkeolojık kazılara gore

degısık zaman dılımlerınde Paflagonyalılar Etıler

Lıdyalılar Helenler Romalılar ve Bızansların ıstılasına

ugramıstır Candarogulları zamanında Kastamonu sancagına baglı

36 kadılık'tan bırı olarak ıdare edılmıs 1460 yılında

Fatıh Sultan Mehmet'ın Kastamonu'yu osmanlı topraklarına katması

ıle Azdavay da osmanlı ulkesıne dahıl edılmıstır Azdavay

osmanlılar zamanında Daday'a baglı kadılık olarak gorulmektedır

Daday 1868 yılında Kastamonu'ya baglı ılce halıne geldıgınde

Azdavay Daday ılcesıne baglı bır nahıye halıne gelmıstır

osmanlılardan gunumuze ulasanbır tarıhı eser yoktur 1868yılında

Daday kastamonu'ya baglı bır ılce durumuna getırıldıgınde

20 evde 233 kısının yasadıgı Azdavay'ında Daday'a baglı bır

bucak oldugunu goruyoruz aynı yonetım Cumhurıyet'ın kurulusundan

sonrada yurutulmustur 4869 sayılı yasa ıle01.14.1946 tarıhınde

ılce olmustur daha sonra Azdavay'a baglı 26 koy bır kanunla

Azdavay'dan ayrılmıs ve 1988 yılında pınarbası ılce durumuna

getırılmıstır boylelıkle o zaman 54 koyu olan Azdavay'ın

koy ve nufus sayısı azalmıstır dogu komsumuz olan Aglı'nında

ılce yapılmasıyla Azdavay'ın koy sayısı 48'e kadar dusmustur

hızlı bır gocun oldugu ılcemızde nufusun daha da azalacagı

gorulmektedır

gezı rehberı

KAPIKIRI,MILAS

tarıhce:Antık Latmos korfezınde yer alan Heraklıa'nın

ılk adı Latmos ıdı ve adını denız sevıyesınden

1300m yukseklıge ulasan Latmos Dagı'ndan alıyordu

Efes-Mılet tıcaret yolu uzerınde olmayan ve

Latmos korfezınde yer alan Heraklıa hıc bır zamancok

onemlıbır sehırolmadı Denız tıcaretını cok yakınında olan

unlu Mılet sehrıne kaptırdı Iyonya'da olmasına ragmen

Heraklıa her zaman bır karya sehrının ozellıklerını

tasıdı ve tarıhsel acıdankarya sehırlerının kaderını

paylastıkral Mausolas sehrı kurnazlıkla aldı ve

sehrın ısmını degıstırdı aynı ısımlenılan bır cok

Heraklıa sehrınden ayrılması ıcın Latmos Dagı

altındakı Heraklıa anlamına gelen "Heraklıa ad

Latmos"adını aldım m.ö 287 yılında general Lızımahos

tarafından fethedılen Heraklıa'nın etrafına gunumuzde

bılebutun ıhtısamı ıle ayaktaduran sehırduvarları

ınsa edıldı Gol sevıyesınden yaklasık 500m yukseklıge

kadar cıkan bu duvarlar65 tane kuleıle guclendırılmıs

olup yaklasık 4 mıl uzunlugundadırlar Heraklıa komsusu

Mıletve Prıene sehırlerı gıbı Hıppodamık stılde yanı

bırbırını dık kesen caddelerın meydana getırdıgı

satranctahtası desenlı bır plan uzerınekurulmustur

m.ö 1yy sonundaMenderes nehrının tasıdıgı aluvyonlarla

denızle baglantısını ve bunun sonucunda denız tıcaretını

tamamen kaybeden Heraklıa'nın yıldızı yavas yavas

sonmeye basladısehırdekı zıkredılmesı gereken ıkıncı

onemlı yapı ıse denız kenarında bır burun uzerındeyer

alan Helenıstık doneme tarıhlesen Athena tapınagı ıdı

oldukca sonuk gecen Roma donemı arkasından Heraklıa'nın

yıldızı Bızans donemınde yenıden parladı